Hoe werkt het: Werken met de feestdagen

De feestdagen komen eraan, en voor veel supermarktmedewerkers betekent dit de vraag: mag je verplicht worden om te werken op Eerste of Tweede Kerstdag? Deze blog is onderdeel van de rubriek “Hoe werkt het” en beantwoordt vragen die ik heb ontvangen via het e-mailadres hoewerkthet@outlook.com. Veelgestelde vragen waren bijvoorbeeld: Kan ik verplicht worden om te werken? Hoeveel toeslag krijg ik als ik werk? Krijg ik beide dagen uitbetaald als ik ze niet werk? In deze blog leg ik uit hoe dit wettelijk is geregeld, welke cao-afspraken gelden voor supermarktmedewerkers, en welke toeslagen je kunt verwachten als je op deze dagen werkt.

Mag je verplicht worden te werken met Kerst?

In Nederland mag een werkgever niet zomaar een werknemer verplichten om te werken op feestdagen zoals Eerste en Tweede Kerstdag. Dit hangt af van wat er is afgesproken in je arbeidsovereenkomst, bedrijfsreglement en de cao die van toepassing is. Voor medewerkers in de supermarkten geldt de VGL-supermarkt cao.

Volgens artikel 4 lid 7b van de cao kan een werknemer niet worden verplicht om te werken op zondag, Hemelvaartsdag of Eerste Kerstdag. Dit betekent dat je werkgever je alleen mag vragen om vrijwillig te werken op deze dagen.

Wettelijke bepalingen

De belangrijkste wetgeving over werken tijdens feestdagen vind je in de Arbeidstijdenwet (ATW) en het Burgerlijk Wetboek (BW):

Arbeidstijdenwet (ATW): De wet bepaalt dat werken op feestdagen is toegestaan, maar alleen binnen de grenzen van de arbeidstijdenwet. Werkroosters moeten tijdig worden vastgesteld zodat werknemers duidelijkheid hebben.
Artikel 2:7 BW: Werknemers mogen onredelijke roosterwijzigingen aanvechten. Als je vindt dat werken op feestdagen onredelijk van je wordt gevraagd, kun je dit aankaarten.
Er bestaat geen algemene wettelijke verplichting om op feestdagen te werken. Dit moet specifiek zijn afgesproken in je contract, cao of bedrijfsregels.

Als er in je arbeidsovereenkomst of bedrijfsreglement niets staat over werken op feestdagen, dan geldt de cao. De cao stelt dat je niet verplicht kunt worden om te werken op Eerste Kerstdag. Voor Tweede Kerstdag is niets expliciet geregeld, behalve dat werken op feestdagen in principe vrijwillig moet zijn.

Cao-afspraken in de VGL-supermarkt cao

De VGL-supermarkt cao bevat specifieke bepalingen over het werken op feestdagen. Voor werken op Eerste en Tweede Kerstdag zijn de volgende afspraken belangrijk:

Artikel 4 lid 7a: Op zondagen en op feestdagen wordt geen arbeid verricht, tenzij bijzondere omstandigheden zulks noodzakelijk maken en de desbetreffende wettelijke bepalingen zich daartegen niet verzetten.
Artikel 4 lid 7b: De werknemer kan niet worden verplicht om te werken op zondag, Hemelvaartsdag of Eerste Kerstdag.
Artikel 4 lid 7c: De werknemer kan bij voorrang een vrije dag (vakantie of ADV) opnemen op een voor hem geldende religieuze feestdag, tenzij gewichtige bedrijfsbelangen zich daartegen verzetten.
Artikel 7.4: Toeslagen voor werken op feestdagen bedragen 100% bovenop je uurloon.
Artikel 7.5: Je hebt recht op een vervangende vrije dag als je op een feestdag werkt.

Vrijwilligheid en tips

Het werken op feestdagen is in principe vrijwillig. Dit betekent dat je niet verplicht kunt worden, tenzij je hiervoor uitdrukkelijk toestemming hebt gegeven. Om eventuele misverstanden te voorkomen, kun je de volgende stappen nemen:

Geef tijdig aan dat je niet wilt werken. Laat je leidinggevende schriftelijk weten dat je niet beschikbaar bent, bijvoorbeeld via een e-mail, of pas je beschikbaarheid aan in het rooster systeem (PIP 2.0).
Controleer je arbeidsovereenkomst. Zorg dat je precies weet wat er is afgesproken over het werken tijdens feestdagen.
Raadpleeg de cao. Gebruik de artikelnummers om je rechten te onderbouwen.

Wat als je niet wilt werken?

Als je niet wilt werken op een feestdag, kun je dit aangeven bij je werkgever. Het is belangrijk om dit tijdig te doen. Hoewel de cao alleen Eerste Kerstdag expliciet regelt, is het verstandig om vroeg aan te geven of je bereid bent om te werken tijdens andere feestdagen. Dit voorkomt misverstanden en conflicten.

Wat kun je doen als je verplicht wordt?

Als je werkgever je verplicht om te werken terwijl dit niet is afgesproken in je contract of cao, kun je:

Het gesprek aangaan en uitleg vragen.
Contact opnemen met de ondernemingsraad of je vakbond.
Een formele klacht indienen.

Volgens de cao (artikel 4 lid 7b) mag je weigeren te werken op dagen zoals Eerste Kerstdag als je niet vrijwillig hebt ingestemd. Het is belangrijk om hierbij naar de cao te verwijzen.

Toeslagen voor werken met Kerst

Het werken op feestdagen wordt vaak extra beloond. Volgens de VGL-supermarkt cao krijg je een toeslag van 100% bovenop je normale loon. Dat betekent dat je dubbel betaald krijgt voor de uren die je werkt op Eerste en Tweede Kerstdag.

Voorbeeldberekening

Stel, je uurloon is €12,00. Als je vier uur werkt op Eerste Kerstdag, ziet je beloning er als volgt uit:

Normaal loon: 4 uur × €12,00 = €48,00
Toeslag: 4 uur × €12,00 = €48,00
Totaal: €96,00

Extra toeslagen en vervangende dagen

Je hebt naast de toeslag van 100% ook recht op een vervangende vrije dag. Dit biedt je de mogelijkheid om op een later moment te genieten van een dag vrij, als compensatie voor het werken tijdens de feestdag.

Wanneer krijg je doorbetaald op een feestdag?

Volgens artikel 7 lid 2b van de VGL-supermarkt cao geldt een belangrijke voorwaarde voor loondoorbetaling als je niet werkt op een feestdag (zoals Eerste of Tweede Kerstdag). Je hebt recht op doorbetaling van je loon als je aan de volgende eisen voldoet:

Je hebt in de 12 weken voorafgaand aan de feestdag minimaal op 6 gelijknamige dagen gewerkt.
Het aantal door te betalen uren is gelijk aan het gemiddelde aantal uren dat je op die dag in de afgelopen 12 weken hebt gewerkt.

Hoe werkt dit in de praktijk?

Stel, de feestdag is een dinsdag, en je hebt de afgelopen 12 weken vóór die dinsdag als volgt gewerkt:

Week 1: 6 uur
Week 2: 8 uur
Week 3: 4 uur
Week 4: 8 uur
Week 5: 6 uur
Week 6: 8 uur
Week 7 t/m 12: niet gewerkt op dinsdag

Je hebt in de laatste 12 weken op 6 dinsdagen gewerkt, dus voldoe je aan de eis. Het gemiddelde aantal uren dat je hebt gewerkt op een dinsdag is:

Dit betekent dat je recht hebt op doorbetaling van 6,67 uur loon voor de feestdag, ondanks dat je niet hebt gewerkt.

Wanneer krijg je niet doorbetaald?

Als je in de afgelopen 12 weken minder dan 6 keer op de feestdag bent ingeroosterd, heb je geen recht op loondoorbetaling. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren als je een flexibele arbeidsovereenkomst hebt en niet regelmatig op dezelfde dag werkt.

Nationale feestdagen in Nederland

In Nederland zijn de volgende dagen wettelijk erkende feestdagen:

Nieuwjaarsdag (1 januari)
Goede Vrijdag (niet voor iedereen een vrije dag)
Pasen (Eerste en Tweede Paasdag)
Koningsdag (27 april)
Bevrijdingsdag (5 mei, alleen een vrije dag in lustrumjaren)
Hemelvaartsdag
Pinksteren (Eerste en Tweede Pinksterdag)
Kerstmis (Eerste en Tweede Kerstdag)

Let op dat niet alle feestdagen voor iedereen automatisch een vrije dag zijn. Dit hangt af van je arbeidsovereenkomst of cao.

Perspectief van de werkgever

Werkgevers kunnen tijdens drukke periodes zoals de feestdagen vragen of medewerkers willen werken. Dit is vaak nodig om bedrijfscontinuïteit te waarborgen, vooral in sectoren zoals supermarkten. Hoewel dit begrijpelijk is, blijft het werken op feestdagen in de meeste gevallen gebaseerd op vrijwilligheid. Het is belangrijk dat werkgevers en werknemers open communiceren om een balans te vinden tussen bedrijfsbehoeften en persoonlijke voorkeuren.

Checklist: Werken tijdens feestdagen

Hier is een handige checklist om misverstanden te voorkomen:

Controleer je rooster tijdig.
Bespreek je voorkeuren met je leidinggevende.
Ken je rechten: gebruik de cao-artikelnummers.
Geef schriftelijk aan als je niet wilt werken.
Weet wat je toeslag is en wanneer je recht hebt op een vervangende vrije dag.

Wat kun je doen bij problemen?

Het is belangrijk om problemen rond het werken tijdens feestdagen serieus te nemen. Als je denkt dat je rechten worden geschonden:

Neem contact op met de ondernemingsraad of vertrouwenspersoon.
Schakel je vakbond in, zoals de FNV, voor juridische ondersteuning.
Leg je situatie schriftelijk vast en zorg dat je correspondentie hebt met je werkgever.

Balans tussen werk en privé

De feestdagen zijn een tijd voor familie, rust en ontspanning. Het is belangrijk om een goede balans te houden tussen werk en privé, zeker in drukke tijden zoals Kerst. Door je rechten te kennen en tijdig te communiceren, kun je bijdragen aan een prettige werk- en leefsituatie voor jezelf en je collega’s.

Extra informatie over feestdagen

Op Sinterklaasavond kan je leidinggevende je niet verplichten om na 18.00 uur te werken en voor 4 mei en goede vrijdag geldt dit na 19 uur. Dit kan alleen in overleg met jou. Voor deze avonden gelden geen extra toeslagen, behalve de gebruikelijke.
De Kerstdagen zijn officiële feestdagen. Volgens de cao mogen deze niet verplicht worden gesteld om te werken. Werk je op vrijwillige basis, dan levert dit een toeslag van 100% op.

Heb je vragen of problemen met het werken tijdens de feestdagen? Neem dan contact met mij op via hoewerkthet@outlook.com of met de FNV Lidl Kadergroep.

Mocht je een onderwerp willen behandelen in de rubriek “Hoe werkt het” mail me dan je verzoek met de bijbehorende vragen.