De ondernemingsraad (OR) speelt een cruciale rol binnen bedrijven in Nederland door de belangen van de werknemers te vertegenwoordigen en invloed uit te oefenen op belangrijke beslissingen van de werkgever. Maar wat doet een OR precies? Wat zijn hun rechten en plichten, hoe werken ze samen met vakbonden, en wat gebeurt er als er problemen ontstaan tussen de OR en de werkgever? In deze blog leg ik alles uit wat je moet weten over de OR en hun rol binnen een organisatie.
Wat is een Ondernemingsraad (OR)?
Een ondernemingsraad is een inspraak- en medezeggenschapsorgaan binnen een organisatie dat bestaat uit gekozen vertegenwoordigers van het personeel. In Nederland is het instellen van een OR verplicht voor bedrijven met 50 of meer werknemers. De OR geeft werknemers een stem in belangrijke beslissingen die hun werkomgeving, arbeidsvoorwaarden, en de toekomst van het bedrijf beïnvloeden.
Wat Doet de Ondernemingsraad?
De OR heeft verschillende taken en verantwoordelijkheden die allemaal gericht zijn op het vertegenwoordigen van de belangen van de werknemers. De belangrijkste taken zijn:
Adviesrecht
Instemmingsrecht
Informatierecht
Initiatiefrecht
De OR kan advies geven over belangrijke besluiten van de werkgever, zoals reorganisaties, fusies, of grote investeringen. De werkgever moet dit advies serieus nemen en gemotiveerd reageren als hij het niet opvolgt.
Voor bepaalde besluiten, zoals veranderingen in arbeidsvoorwaarden of werktijden, heeft de OR instemmingsrecht. De werkgever mag deze besluiten alleen uitvoeren met de instemming van de OR.
De werkgever is verplicht de OR tijdig van alle nodige informatie te voorzien, zoals financiële gegevens, beleidsplannen, en personeelsinformatie.
De OR kan zelf voorstellen doen over onderwerpen die de organisatie aangaan. De werkgever moet deze voorstellen serieus overwegen en bespreken.
Rechten en plichten van de Ondernemingsraad
De OR heeft zowel rechten als plichten om ervoor te zorgen dat zij hun taken goed kunnen uitvoeren:
- Rechten: De OR heeft recht op informatie, overleg met de werkgever, scholing om hun werk goed te doen, en toegang tot deskundigen indien nodig.
- Plichten: De OR moet zich houden aan geheimhouding van vertrouwelijke informatie, de belangen van zowel de werknemers als de onderneming behartigen, en zorgen voor goede communicatie met de werknemers.
De Wet op de Ondernemingsraden (WOR)
De Wet op de Ondernemingsraden (WOR) regelt de rechten en plichten van de OR. Volgens de WOR moet een bedrijf met 50 of meer werknemers een OR hebben. De wet bepaalt hoe de OR moet worden samengesteld, welke bevoegdheden de OR heeft, en hoe het overleg met de werkgever moet plaatsvinden.
Belangrijkste WOR-artikelen voor de Ondernemingsraad
De WOR bevat veel artikelen die de werking van de OR reguleren, maar enkele zijn bijzonder belangrijk:
- Artikel 2 – Instelling van de ondernemingsraad: Verplicht bedrijven met 50 of meer werknemers om een OR in te stellen.
- Artikel 17 – Recht op informatie: De OR heeft recht op alle informatie die nodig is voor de uitvoering van haar taken.
- Artikel 23 – Overlegvergadering: Regelt de verplichte overlegvergaderingen tussen de OR en de werkgever.
- Artikel 25 – Adviesrecht: Geeft de OR het recht om advies te geven over belangrijke voorgenomen besluiten van de werkgever.
- Artikel 27 – Instemmingsrecht: De OR moet instemmen met wijzigingen in arbeidsvoorwaarden en andere regelingen voordat deze doorgevoerd kunnen worden.
- Artikel 28 – Bevordering naleving: Geeft de OR de taak om toe te zien op de naleving van wet- en regelgeving binnen de organisatie.
- Artikel 31 – Jaarverslag en financieel verslag: De OR moet jaarlijks verslag uitbrengen over haar werkzaamheden, en de werkgever moet financiële informatie verstrekken.
- Artikel 35 – Voorzieningen voor de ondernemingsraad: Bepaalt dat de OR moet worden voorzien van de faciliteiten die zij nodig heeft om goed te functioneren.
- Artikel 36 – Scholing en vorming: Regelt het recht van OR-leden op scholing en vorming.
- Artikel 46d – De Ondernemingskamer: De OR kan naar de Ondernemingskamer stappen bij geschillen met de werkgever.
- Artikel 22 – Geheimhoudingsplicht: OR-leden moeten vertrouwelijke informatie geheimhouden.
- Artikel 18 – Initiatiefrecht: Geeft de OR het recht om zelf onderwerpen op de agenda te zetten en voorstellen te doen.
Wat als de Ondernemingsraad het niet eens Is met de werkgever?
Overleg zoeken: De OR kan proberen tot een oplossing te komen door overleg met de werkgever.
Deskundigen inschakelen: De OR kan externe deskundigen inschakelen voor advies en ondersteuning.
Geschillencommissie: Sommige bedrijven hebben een geschillencommissie die kan helpen bij het oplossen van conflicten.
Rechtbank: In ernstige gevallen kan de OR naar de Ondernemingskamer van het Gerechtshof in Amsterdam stappen. Deze rechtbank kan besluiten van de werkgever vernietigen als ze in strijd zijn met de rechten van de OR.
Wat als de werkgever besluiten neemt buiten de OR om?
Het kan gebeuren dat een werkgever besluiten neemt zonder de OR te betrekken, terwijl dat volgens de WOR wel moet. In zo’n geval heeft de OR verschillende mogelijkheden:
Informeel Overleg: De OR kan beginnen met informeel overleg om de situatie te bespreken en de werkgever te wijzen op hun verplichtingen.
Formele Reactie: Als informeel overleg niet helpt, kan de OR een formele reactie geven en de werkgever vragen het besluit te herzien of alsnog de OR te betrekken.
Gebruik maken van Advies- of Instemmingsrecht: De OR kan eisen dat de werkgever het besluit uitstelt totdat er een formele advies- of instemmingsprocedure is doorlopen.
Inschakelen van een Externe Bemiddelaar: Een bemiddelaar kan helpen om het conflict op te lossen zonder juridische stappen.
Procedure bij de Ondernemingskamer: De OR kan naar de Ondernemingskamer stappen om het besluit van de werkgever aan te vechten.
Communicatie met de Achterban: De OR kan werknemers informeren om steun te mobiliseren en druk uit te oefenen op de werkgever.
Wat als de OR zich niet houdt aan de WOR of hun reglementen?
Ook de OR moet zich houden aan de WOR en hun eigen reglementen. Als dit niet gebeurt, kunnen er verschillende gevolgen zijn:
- Verlies van vertrouwen: Werknemers kunnen het vertrouwen in de OR verliezen.
- Onrechtmatige besluiten: Besluiten die zijn genomen in strijd met de regels kunnen ongeldig worden verklaard.
- Juridische consequenties: Werkgevers of werknemers kunnen juridische stappen ondernemen tegen de OR.
- Interne sancties: De OR kan zelf maatregelen nemen tegen leden die zich niet aan de regels houden.
De relatie tussen de OR en de vakbonden
De OR en vakbonden vervullen beide belangrijke, maar verschillende rollen bij het behartigen van de belangen van werknemers:
- OR als intern inspraakorgaan: De OR werkt binnen de organisatie aan medezeggenschap en heeft directe invloed op de besluitvorming.
- Vakbonden als externe vertegenwoordigers: Vakbonden onderhandelen over cao’s en bieden juridische ondersteuning aan werknemers. Ze kunnen de OR ook adviseren en ondersteunen bij conflicten en onderhandelingen.
Beide organen werken vaak samen wanneer hun doelen overeenkomen, zoals bij reorganisaties of conflicten over arbeidsvoorwaarden. Vakbonden kunnen de OR juridisch ondersteunen bij procedures voor de Ondernemingskamer of andere juridische geschillen.
Toezicht op de Ondernemingsraad
Er is geen specifieke externe toezichthouder voor de OR, maar verschillende partijen houden toezicht en ondersteunen de OR:
- De werkgever: Houdt indirect toezicht door samenwerking met de OR en naleving van de WOR te waarborgen.
- Werknemers: De OR is verantwoording verschuldigd aan de werknemers en moet transparant zijn over hun activiteiten en besluiten.
- Rechterlijke instanties: De Ondernemingskamer van het Gerechtshof kan uitspraken doen over geschillen tussen de OR en de werkgever.
- Vakbonden: Spelen een ondersteunende rol en kunnen de OR adviseren en ondersteunen in conflicten.
Conclusie
De ondernemingsraad speelt een essentiële rol in het waarborgen van medezeggenschap en het beschermen van de belangen van werknemers binnen een organisatie. Zowel de OR als de werkgever moeten zich aan de regels van de WOR houden om een constructieve en transparante samenwerking te bevorderen. De relatie tussen de OR en vakbonden kan de positie van werknemers verder versterken, vooral in situaties van conflicten of ingrijpende veranderingen binnen het bedrijf.
Heb je nog vragen over de ondernemingsraad of wil je meer informatie over andere onderwerpen die met je werk in de supermarkt hebben te maken? Neem dan gerust contact met op en stuur je vraag in via hoewerkthet@outlook.com en dan zal ik zo goed mogelijk je vraag proberen te beantwoorden.
